Ud, Orta Doğu, Anadolu, Kuzey Afrika ve Akdeniz müzik kültürlerinde önemli bir yer tutan, perdeli telli çalgıların atası sayılan bir enstrümandır. İsmi Arapça "el-oud" kelimesinden gelir ve "ince ağaç" anlamındadır. Geniş bir tınısı, güçlü bir ifade gücü ve derin bir tarihsel geçmişi vardır.

Ud'un Özellikleri:

1. Yapısı:

Tekne (Göğüs): Ud'un armut şeklindeki geniş gövdesi sesin rezonansını sağlar. Genellikle dut, maun veya ceviz ağacından yapılır.

Sap: Ud'un kısa sapı, perdelerden arındırılmıştır (perdesizdir). Bu, seslerin kaydırılarak (glissando) çalınmasına olanak tanır ve müziğe özgün bir melodi zenginliği katar.

Teller: Ud genellikle 11 veya 12 tellidir. Teller çift gruplar halinde sıralanır.

Burgular: Tellerin akort edilmesini sağlayan parçalar udun baş kısmında bulunur.

Mızrap: Ud genellikle "tezene" adı verilen ince bir mızrapla çalınır. Geleneksel olarak kiraz ağacından veya plastikten yapılır.

2. Boyutları:

Ortalama 60-62 cm boyunda, 30-35 cm genişliğindedir.

3. Akort Düzeni:

Ud’un farklı akort düzenleri vardır ve coğrafyaya göre değişiklik gösterebilir.

Ud’un Tarihi:

Ud’un tarihi çok eskilere dayanır. Mezopotamya, Eski Mısır ve Orta Asya medeniyetlerinde kullanılan telli çalgıların modern udun atası olduğu düşünülmektedir. Ud, Araplar aracılığıyla Endülüs’e (İspanya) ulaşmış ve Avrupa’daki lavta çalgısına ilham kaynağı olmuştur.

Ud Çalmayı Öğrenmenin Faydaları:

1. Kültürel ve Sanatsal Derinlik:

Ud, Türk sanat müziği, Arap müziği, Fars müziği ve hatta çağdaş müzikte önemli bir yere sahiptir. Öğrenmek, bu zengin kültürlere bağlanmanızı sağlar.

2. İfade Gücü:

Perdesiz yapısı sayesinde duyguları ifade etmek için büyük bir özgürlük sunar. Makamsal müziğin inceliklerini kolayca yansıtabilir.

3. Teknik Gelişim:

Parmak egzersizleri, tezene teknikleri ve çeşitli makamlarla müzikal becerilerinizi artırabilirsiniz.

Ud’un Müziğe Katkısı:

Türk Sanat Müziği ve Halk Müziği: Geleneksel şarkılar ve makam müziği icralarında kullanılır.

Arap Müziği: Ud, klasik Arap orkestralarında vazgeçilmez bir çalgıdır.

Modern Müzik: Günümüzde caz, blues ve pop müziği gibi modern türlerde de kullanılmaktadır.

Ud, köklü geçmişi, geniş melodik zenginliği ve etkileyici ses tonu ile sadece bir müzik aleti değil, aynı zamanda bir kültürün sesi olarak kabul edilir.

Emre OVACIKLI

Eğitmen.

1991, Erzurum.

Uzmanlık Alanı;

• Ud